Yerba mate to jeden z najbardziej charakterystycznych symboli Argentyny. Od yerba mate warto zacząć dzień, przy yerba mate spotyka się ze znajomymi, z yerba mate najefektywniej się pracuje, ale też stanowi najlepszy przerywnik od pracy. Czym jest owe yerba mate i jak się je pije?

Yerba mate, po polsku ostrokrzew paragwajski to gatunek niedużego drzewa rosnącego na styku Argentyny, Brazylii i Paragwaju. Jego liście i gałązki służą do przygotowania naparu określanego potocznie również nazwą yerba mate. Owy napar działa pobudzająco, a także ma wiele właściwości zdrowotnych. Dla wielu mieszkańców Argentyny, Urugwaju, Paragwaju i południowej Brazylii dzień bez yerba mate to dzień stracony.

Picie yerba mate zapoczątkowała już ludność guarani. Guarani żuli liście yerba mate albo pili napój z nich przyrządzony w naczynku z dyni i z wykorzystaniem słomek z trzciny (można powiedzieć, że to pierwowzór współczesnych bombilli). Później na tereny ludności guarani przybyli Jezuici i w ramach swoich (nie)słynnych misji zaczęli zakładać też plantacje yerba mate. Yerba mate stopniowo zaczęła zyskiwać na popularności także w innych regionach Argentyny, stając się ważną częścią argentyńskiego folkloru.

Na wzrost popularności yerba mate mieli też wpływ Polacy, którzy na przełomie XIX i XX wieku w argentyńskiej prowincji Misiones zajmowali się jej uprawą. Warto dodać, że jedna z najsłynniejszych marek yerba mate, czyli AMANDA została założona przez Polaka – Jana Szychowskiego.

Dziś yerba mate to tradycja jednocząca Argentyńczyków, a jej parzenie i picie to rytuał. Nie ma co prawda jednego dobrego sposobu na przyrządzenie yerba mate, bo zwyczaje te różnią się zależnie od regionu, rodziny, kręgu społecznego czy nawet pojedynczej osoby. Jak więc prawidłowo pić yerba mate? Ja przedstawiam jeden z najbardziej uniwersalnych argentyńskich sposobów :).

Co potrzebujemy do picia yerba mate?

• Yerba mate

Najpopularniejszy jest podział na yerba mate „con palo” (czyli z tzw. patyczkami, a właściwie gałązkami; jest to słabsza odmiany yerby) i „sin palo” (czyli bez gałązek, zawiera prawie same zmielone liście, dzięki czemu jest znacznie mocniejsza). Marek yerba mate jest całe mnóstwo i ciężko wskazać nawet te kilka najbardziej polecanych, bo ile osób tyle opinii. Zwykle jednak te tańsze i najbardziej komercyjne marki mają znacznie słabszą moc niż te droższe, organiczne, a tym samym wystarczą na mniej zalań. Ja początkującym poleciłabym jednak właśnie te najpopularniejsze i słabsze yerby, jak dostępne w Polsce Amanda czy Taragui. Nieco lepsza i mocniejsza jest Rosamonte, a jeszcze lepsza La Merced, jednak na początkowym etapie picia yerba mate może wydać się nam zbyt gorzka.

• Mate

Mate, czy jak się w Polsce przyjęło nazywać matero bądź tykwa to naczynko do picia yerba mate. Za najlepsze standardowo uważa się te wykonane z tutejszej dynii (calabaza), dzięki któremu yerba mate ma lepszy smak. Warto wiedzieć, że te przed użyciem należy jednak odpowiednio przygotować. Ten cały proces, zwany „curado” („leczenie”) polega na zostawieniu na około dobę naczynka z zaparzoną yerba mate w środku. Po tym czasie należy dobrze wyczyścić i wysuszyć mate (o czyszczeniu i suszeniu warto pamiętać po każdym użyciu, by uniknąć powstania pleśni). Nieco łatwiejsze w obsłudze, a też polecane są mate wykonane z drewna (m.in. popularnego tu palo santo). Najprostsze, ale niedające tego samego efektu smakowego są mate ceramiczne, gliniane czy szklane.

• Bombilla

Bombilla to rurka z filtrem, dzięki której nie przedostaje się do ust pył z yerba mate. Bombille mogą być wykonane z bambusa, z metalu, ze stali nierdzewnej czy ze stopu miedzi, niklu i cynku, zwanego alpaka (po polsku: nowe srebro). Ten ostatni rodzaj jako jeden z najtrwalszych ma bodajże najwięcej zwolenników.

• Termos

Jako że jedno zalanie yerba mate to zwykle tylko kilka łyków napoju warto pijąc ją mieć ze sobą termos, dzięki któremu możemy zalewać yerbę, aż do utraty jej walorów smakowych. Są co prawda miłośnicy zalewania yerba mate bezpośrednio z czajnika, jednak termos jest tu o wiele bardziej uniwersalny.

Jak przygotowujemy napar yerba mate?

1. Susz yerba mate wsypujemy do naczynka w ilości ok. 2/3 jego objętości.
   

   
2. Układamy w naczynku susz w odpowiedni sposób: przykrywamy je dłonią, odwracamy do góry dnem i potrząsamy (żeby najdrobniejsze listki znalazły się później na górze naczynka), a następnie powoli odwracamy naczynko do właściwej pozycji, ale w taki sposób, by susz zgromadził się po jednej jego stronie (czyli ukośnie).
   

   
3. Wlewamy troszkę przegotowanej i nieco ostudzonej wody (optymalna temperatura picia mate to ok. 70-80 stopni) do tej części naczynka, w której jest mniej liści, a następnie wkładamy w to miejsce bombillę (której później absolutnie nie ruszamy – powinna tkwić nieruchomo w tym samym miejscu). Woda ta zostanie szybko wchłonięta przez yerbę.
   

   
4. By zacząć picie wlewamy wodę do tej części naczynia, w której tkwi nieruchomo bombilla i w taki sposób, by zalać tylko część suszu. Wypijamy do końca (jedno zalanie yerba mate to średnio 3-4 łyki). Susz możemy zalewać wielokrotnie, zależnie od mocy yerba mate, ilości wsypanego suszu, a także wielkości naczynka. W przypadku dużego naczynka i mocnej yerba mate może nam wystarczyć nawet na 2 termosy.
5. Gdy zauważymy, że nasz napar ma już mało smaku to znaczy, że powinniśmy wymienić susz, ale wcześniej możemy przeprowadzić jeszcze tak zwane „mycie” yerba mate, czyli zalanie całego suszu.  W przypadku bardzo dobrej, mocnej yerby możemy też wcześniej jeszcze wymienić stronę, w której trzymamy bombillę i otrzymać kilka dodatkowych łyków yerby.

 

Picie yerba mate w towarzystwie (bez względu na to, czy jest nas tylko dwójka czy więcej osób) to rytuał i jak to z rytuałami bywa rządzi się swoimi prawami. O zasadach picia mate w towarzystwie i przesądach z tym związanych w tym wpisie.

---

Jeśli wybierasz się do Argentyny zapoznaj się też z innymi argentyńskimi zwyczajami.

A jeśli chcesz kupić oryginalne argentyńskie akcesoria do yerba mate zapraszam tu: https://www.olx.pl/oferty/uzytkownik/2kxDl/